Vandaag is de geboortedag van Jacques Perk (in 1859)

Vandaag precies 162 jaar geleden, op 10 juni 1859, zag Jacques Perk in Dordrecht het levenslicht. Ondanks zijn korte leven groeide hij uit tot een belangrijke stem in de Nederlandse letteren.

Verzen van de 10-jarige Jacques Perk

Jacques Perk wordt geboren in de Lange Breestraat in Dordrecht. Hij is de zoon van dominee en schrijver Marie Adrien Perk en jonkvrouw Justine Georgette Caroline Clifford Kocq van Breugel. Vader Perk was predikant van de Waalse kerk. Hij had veel literaire relaties en was vooruitstrevend ingesteld. Zoon Jacques kwam aldus al op jonge leeftijd met literatuur in aanraking en schreef rond zijn tiende zijn eerste verzen.

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Jacques Perk. @ Regionaal Archief Dordrecht

Jeugdjaren van Jacques Perk in Dordrecht

Dominee Perk en zijn vrouw woonden eerst op de Voorstraat nabij de Kleine Appelsteiger, schuin tegenover de Munt. Daarna verhuizen ze naar de Lange Breestraat. Hier worden Jacques (1859) en zijn zusje Dora (1860) geboren. In 1862 verhuist het gezin naar een woning aan de Wijnstraat 168, nabij de Wijnbrug waar Jet (1863) en Amalia (1868) worden geboren.

Van HBS naar Algemeen Handelsblad

Na vijf jaar HBS in Amsterdam komt Jacques tot de slotsom dat het onderwijs hem niet biedt wat hij ervan verwachtte. Via zijn vader komt hij terecht bij het Algemeen Handelsblad, waar het vertalen en bewerken van Franstalige kopij zijn taak wordt. Hij schrijft in die periode vele korte gedichten, waarvan de meeste zijn opgedragen aan zijn jeugdliefde Marie Champury. Gedwarsboomd door haar ouders (haar vader was Jacques’ leraar Frans op de HBS) en onbeantwoord door Marie is deze liefde gedoemd te mislukken. In een poging Marie te vergeten, probeert hij mee te gaan op poolexpeditie met de Willem Barends. Dit plan mislukt, maar hij der komt wel een gedicht van hem in het maandblad Nederland. Hij bestudeert sonnetten van illustere namen als Goethe en Shakespeare en wordt ontslagen door het Algemeen Handelsblad. Zijn schrijfstijl zou té literair van aard zijn.

De tekst gaat onder de foto verder.

Onthulling van de gedenksteen bij het geboortehuis van Jacques Perk in de Lange Breestraat op 10 juni 1959. @ Regionaal Archief Dordrecht

Verliefd tijdens vijf dagen Ardennen

In 1879 is Jacques op vakantie in de Ardennen. Daar leert hij Mathilde Thomas kennen. Vijf dagen in deze sprookjesachtige omgeving zijn genoeg om verliefd op haar te worden, op een manier die grenst aan goddelijke verering. Dit inspireerde Jacques om zich in een volwassen dichtvorm te uiten. Het resultaat is een reeks van meer dan honderd sonnetten. Publiceren lukte hem echter niet. Jacques Perk was met zijn moderne lyriek zijn tijd te ver vooruit.

De tekst gaat onder de foto verder.

De dichter Willem Kloos (1859-1938). @ WikiCommons

Vriendschap met Willem Kloos

Een jaar voor zijn overlijden gaat Jacques rechten studeren in Amsterdam. Hij raakt bevriend met de jonge dichter Willem Kloos en weet een handvol Mathilde-sonnetten te publiceren. De vriendschap met Kloos zou een homo-erotische ondertoon hebben, maar eindigt nog geen jaar later vrij abrupt. In 1881 komt er een derde grote liefde in zijn leven: de zuster van de aanstaande echtgenoot van zijn zus Dora. Deze Joanna bleek echter verloofd. Aan die verloving kwam weliswaar een einde, maar in haar eenzaamheid leek zij voor Perk opnieuw een onbereikbare vrouw.

De tekst gaat onder de foto verder.

De gedenksteen zoals je die nog steeds kunt vinden in de gevel van het geboortehuis van Jacques Perk in de Lange Breestraat bij de hoek van de Visstraat. @ Regionaal Archief Dordrecht

Jacques wordt ziek

Hoe deze liefde uiteindelijk zou hebben uitgepakt, zullen we nooit weten. Jacques wordt eind september ziek. Hij was namelijk na een roeipartij op de Amstel nog lang met natte kleren blijven rondlopen. Na enkele weken blijkt dat hij tuberculose heeft en niet lang meer zou leven. Zondag 30 oktober neemt hij afscheid van zijn familie. Hij verklaart daarbij in vol bewustzijn de eeuwigheid in te gaan. Een dag later blaast hij zijn laatste adem uit. Niet lang voor zijn dood had auteur Carel Vosmaer Jacques Perk in Spectator vergeleken met Dante. Een jaar na zijn dood wordt zijn eerste gedichtenbundel uitgegeven.


'Blijf Maar!' de podcast: Een modieuze hoed van Trossèl

In 2012 verscheen 'Blijf Maar!', winkels in Dordrecht, de jaren 50 en 60. Het boek werd een bestseller, maar is nu uitverkocht en niet meer leverbaar. Hallo Dordrecht houdt het echter levend en wel via de podcast 'Blijf Maar!'

Een modieuze hoed van Trossèl

Op deze website komt er iedere keer een nieuw verhaal bij over een verdwenen winkel in Dordrecht en hieronder staan de foto's die bij het verhaal horen over de winkel van Trossèl op de Voorstraat. Helemaal onderaan deze pagina staat de podcast klaar om te beluisteren.

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Johan Trossèl (l) bij een deel van zijn collectie cloche- of stulphoeden en (r) het 65-jarig bestaan in 1954 waar de heer en mevrouw Trossèl worden gefeliciteerd door een deel van het personeel. @ Caty Groen

Twee winkels op de Voorstraat

Hoedenwinkel Trossèl had in de vroege jaren 1920 tientallen modistes in dienst. En toen de winkel stopte in 1971, telde de zaak nog zeker zes personeelsleden. Hubertine Trossèl-Renkin opende op de Voorstraat West een hoedenwinkel die ze De Magneet noemde. De zaak werd zo'n groot succes dat er in 1909 een tweede zaak werd geopend die Au Printemps heette.

De tekst gaat onder de foto verder.

De winkel op de hoek van de Voorstraat en de Pelserbrug. @ Caty Groen

Dordt loopt uit voor nieuwe etalage

Van de hele bestaansperiode is in de familie veel bewaard gebleven en in de podcast over dit artikel is nog een mooi brieffragment te horen die over de hoedenwinkel gaat toen ze een nieuwe etalage openden. Daar liepen Dordtenaren in het verleden de deur voor uit!

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Altijd liefde voor hoeden

Tineke Jonkers-Trossèl vertelt in het interview dat ze altijd de liefde voor hoeden heeft behouden. 'Op vakantie kan ik geen warenhuis, winkel of markt voorbij lopen zonder te speuren naar een leuk hoedje', vertelt ze.

De tekst gaat onder de foto verder.

Truus en Tineke aan het werk in het atelier. @ Caty Groen

Zomers opgemaakte hoedjes

Als het in de zomer een zonnige dag beloofde te worden, gingen de zussen Trossèl vaak de avond ervoor terug naar het atelier boven de winkel om zomers opgemaakte hoedjes te maken die ze de andere dag konden verkopen.

En dan nu de 'Blijf Maar!' podcast

Luister het hele verhaal over de winkel van Trossèl. Druk op het oranje driehoekje in de witte balk hieronder.

Klik hier voor de vorige aflevering van Blijf Maar.


Vandaag wordt de Vrouwenbond Zedelijk Bewustzijn opgericht (in 1884)

Je zou kunnen zeggen dat die Nederlandsche Vrouwenbond ter Verhooging van het Zedelijk Bewustzijn in Dordrecht haar tijd vooruit was.

Dordtse dames willen ‘zedelijk bewustzijn’ stimuleren

Vandaag op de kop af 137 jaar geleden werd in Dordrecht een Dordtse afdeling van de Nederlandsche Vrouwenbond ter Verhooging van het Zedelijk Bewustzijn opgericht. Voor die tijd, eind negentiende eeuw, kun je dat zien als een logische maatschappelijke ontwikkeling waar vrouwen in toenemende mate dezelfde rechten als mannen opeisten. Op 21 mei 1884 is er ook in Dordrecht een afdeling actief.

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Dordrecht had niet echt een hoerenbuurt à la De Wallen in Amsterdam, maar in vroeger tijden leek het er op de Riedijk soms een beetje op. @ Regionaal Archief Dordrecht

Hoerenlopers werden níet gestraft

Het wordt wel het oudste beroep van de wereld genoemd: hoeren, prostituees en tegenwoordig de benaming sekswerkers. Ook de vaak trieste omstandigheden die vrouwen dwingen dit vak uit te oefenen, zijn door de eeuwen heen hetzelfde. De vrouwen werden (en worden) vaak uitgebuit, mishandeld en misbruikt door pooiers en tegenwoordig loverboys. De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen blijkt uit het feit dat vrouwen hiervoor konden worden opgepakt en de hoerenlopers er niet voor werden gestraft.

De tekst gaat onder de foto verder.

De Riedijk in de richting van de Voorstraat in de jaren 1930. @ Regionaal Archief Dordrecht

'Verhooging van het Zedelijk Bewustzijn'

Enkele dames van adellijke afkomst beschouwen dit als een grove onrechtvaardigheid en richten de Nederlandsche Vrouwenbond ter Verhooging van het Zedelijk Bewustzijn op. Hun ideaal: een zedenwet die gelijke maatstaven voor mannen én vrouwen garandeert. Daarnaast richt de bond zich op de opvang van gevallen vrouwen en probeert te voorkomen dat meisjes in de prostitutie belanden. Dat laatste doel proberen de dames te bereiken door het geven van voorlichting. In Dordrecht gaan zij snel na de oprichting voortvarend te werk. In de Dordrechtsche Courant worden regelmatig lezingen en activiteiten aangekondigd. Ook zijn er contacten met opvanginstanties.

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Met het uitdelen van kaartjes op het station werden vrouwen gewaarschuwd voor vreemde personen. @ WikiCommons

Stationswerk: opvang van kwetsbare meisjes

De leden van de vrouwenbond, die prostitutie beschouwt als een ernstige vorm van vrouwenonderdrukking en slavernij, manifesteren zich zelfs op het station van Dordrecht. Met hun zogeheten ‘stationswerk’ willen zij kwetsbare meisjes direct bij hun aankomst in de stad opvangen. Aanvankelijk was de strijd van de beweging vooral gericht op de bevordering van de goede zeden, waarbij nog wel eens voorbij werd gegaan aan het feit dat niet al het tegen vrouwen gericht geweld zich enkel op straat afspeelde, maar ook binnen het huwelijk voorkwam. Pas later raakte de bond betrokken bij de emancipatiestrijd in het algemeen.

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

De predikant Hendrik Pierson (1834-1923) getekend door de Dordtse kunstschilder Jan Veth in 1896. @ WikiCommons

Via Vereniging Zedenopbouw tot Fiom

De Vrouwenbond fuseerde in 1948 met de Nederlandse Middernachtzending Vereniging tot de Vereniging Zedenopbouw, waarvan de naam vervolgens veranderde in de Hendrik Piersonvereniging en weer later in de Hendrik Pierson Stichting. Deze fuseerde in 1975 met twee andere stichtingen tot Stichting Fiom.


Vandaag opent het gloednieuwe winkelcentrum Crabbehof (in 1964)

Bijna vier jaar na het slaan van de eerste paal komt Prins Bernhard vandaag, vrijdag 24 april in het jaar 1964, winkelcentrum Crabbehof officieel openen. Zijne Koninklijke Hoogheid gaat winkelen bij supermarkt Coop en doet dat op een manier alsof hij niet anders gewend is. Hij doet boodschappen voor een totaalbedrag van 43,26 gulden.

Bernhard doet voor 43,26 gulden boodschappen voor goed doel

Voor een bedrag van 43,26 gulden doet Prins Bernhard vandaag, vrijdag 24 april 1964, boodschappen bij de Coop in Crabbehof. Met deze ludieke actie werd het winkelcentrum 57 jaar geleden officieel geopend. Het door de prins samengestelde boodschappenpakket wordt – in vijftigvoud - geschonken aan diverse sociale instellingen.

De tekst gaat onder de foto verder.

Prins Bernhard laat zich adviseren over een blik haring in tomatensaus met achter hem de heer De Kok die destijds voorzitter was van winkelcentrum Crabbehof. @ Regionaal Archief Dordrecht

Zigzaggend tussen schappen met bloemrijke winkelwagen

De prins, die zelf de kassa bedient door op de knop voor het totaalbedrag te drukken, neemt zijn boodschappen, al dan niet geproduceerd door hofleveranciers, niet mee naar Paleis Soestdijk. Tijdens zijn rondje door de winkel, waarbij hij zorgvuldig tussen de schappen zigzagt met zijn met bloemen versierde winkelwagentje, stelt hij een uitgebreid levensmiddelenpakket samen. Uiteindelijk worden vijftig van deze pakketten geschonken aan sociale instellingen in Dordrecht en omstreken.

Niet dat Bernhard met lege handen terugkeert naar Baarn. Hij bezoekt die middag nog diverse andere winkels in het nieuwe winkelcentrum en krijgt allerlei cadeaus aangeboden. Zoals een lp met de Broadwayhit Who’s afraid of Virginia Wolf, die dochter Beatrix zeker zal kunnen waarderen.

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Het activiteitencentrum op het Van Oldenbarneveltplein en rechts het winkelcentrum in aanbouw op de hoek van de Thorbeckeweg en Kranenburgstraat. @ Regionaal Archief Dordrecht

Eerste vleugel in 1962 gereed

De eerste paal van het nieuwe winkelcentrum werd geslagen op 24 juni 1960. Ruim twee jaar later werd de eerste, westelijke vleugel van het complex in gebruik genomen. En vandaag is het – na vijf jaren van plannen, bespreken en organiseren – eindelijk zover: de officiële opening van winkelcentrum Crabbehof door Prins Bernhard.

In een speciale editie van dagblad De Dordtenaar sprak toenmalig burgemeester van Dordrecht Jan van der Dussen vol trots over de nieuwste aanwinst van zijn stad, die ook mensen van buiten Dordrecht zal trekken. Daar zal uiteindelijk de hele stad van profiteren, zo voorziet de burgervader, want wie eenmaal in Dordrecht is, blijft niet in één wijk, maar gaat verder…

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Een tekening van hoe het nieuwe winkelcentrum eruit zou gaan zien en een foto van de heren Van Gent, De Kok en Van Gent tijdens de bouw van winkelcentrum Crabbehof. @ Regionaal Archief Dordrecht

Totstandkoming dankzij unieke samenwerking

De totstandkoming van winkelcentrum Crabbehof is mede te danken aan een unieke samenwerking tussen middenstanders, die op dit niveau nog niet eerder was vertoond. Het brein achter deze hele operatie, ook wel De grote vijf van Crabbehof genoemd, waren de zakenmensen W. Evers, C. Plomp, P. de Kok, F.J.M. van Büchem en D. van Belle, die samen het bestuur van de Vereniging Winkelcentrum Crabbehof vormden.

Een plek op de grens tussen Wielwijk en Crabbehof was de oorspronkelijke beoogde locatie, maar daar was al een andere bestemming aan gehangen. Vervolgens viel het oog op het terrein, dat jaren later het Johan van Oldenbarneveltplein zou gaan heten. Aannemingsmaatschappij Van der Vorm had echter al een vergevorderd plan voor winkelbouw in Crabbehof. Twee winkelcentra, dat zou te veel van goede worden. De verenigde middenstanders en de aannemingsmaatschappij kwam – weliswaar met de nodige hobbels - uiteindelijk toch tot overeenstemming.


'Blijf Maar!' de podcast: Twee winkels, één familie

In 2012 verscheen 'Blijf Maar!', winkels in Dordrecht, de jaren 50 en 60. Het boek werd een bestseller, maar is nu uitverkocht en niet meer leverbaar. Hallo Dordrecht houdt het echter levend en wel via de podcast 'Blijf Maar!'

Twee winkels, één familie

Op deze website komt er iedere keer een nieuw verhaal bij over een verdwenen winkel in Dordrecht en hieronder staan de foto's die bij het verhaal horen over de winkel Versteeg in de Vleeshouwersstraat en later in de Hofstraat. Helemaal onderaan deze pagina staat de podcast klaar om te beluisteren.

De tekst gaat onder de foto verder.

Otto Dicke tekende het interieur van de winkel van Versteeg en (r) Koos Versteeg in zijn winkel in de Vleeshouwersstraat in 1956. @ Caty Groen

 In de Vleeshouwersstraat

Tot 1956 hadden twee winkels van één familie een prominente plaats in de Dordtse Vleeshouwersstraat. In het ene pand was A.G. Versteeg gevestigd met zijn winkel in tweedehands boeken, kantoorartikelen en kinderboeken. In het andere pand had zijn zoon een winkel in nieuwe boeken.

De tekst gaat onder de foto verder.

Een foto uit 1956 gemaakt vanuit de winkel in de Vleeshouwersstraat waar loopjongen Chris in de etalage kijkt. @ Caty Groen

Geen allemansvriend

Ineke Brouwers-Dekker vertelt in het boek 'Blijf Maar!' dat haar opa A.G. Versteeg niet bij iedereen te boek stond als een innemende man. Later begreep ze dat zijn houding wellicht ook te maken had met het feit dat hij geen makkelijk leven heeft gehad.

Koos Versteeg wordt in 1904 geboren en is het derde kind in een gezin van zes dochters en drie zoons. Versteeg zou het meeste bekend worden als de uitgever van zo'n duizend stadsgezichten die veelal werden gefotografeerd door Joost van de Weg.

De tekst gaat onder de foto verder.

Koos Versteeg in zijn antiquariaat in de Hofstraat rond 1968. @ Caty Groen

Koos Versteeg moet verhuizen

Grootvader Versteeg had bepaald dat na zijn overlijden de winkels in de Vleeshouwesstraat moeten verdwijnen en zo kwam het dat Koos met zijn winkel naar de Hofstraat verhuisde waar hij in korte tijd ook daar een begrip werd voor cultuurliefhebbers.

En dan nu de 'Blijf Maar!' podcast

Luister het hele verhaal over de winkel van Koos Versteeg. Druk op het oranje driehoekje in de witte balk hieronder.

Klik hier voor de vorige aflevering van Blijf Maar.

 

 


Vandaag is er een demonstratie bij de Dordtse rechtbank (in 1986)

Het is vandaag 8 april, maar dan in 1986. In de Dordtse rechtbank aan het Steegoversloot wordt een groep antifascistische actievoerders voorgeleid. Ze worden verdacht van betrokkenheid bij het verstoren van een besloten vergadering van de extreemrechtse Centrumpartij en de Centrum Democraten in hotel Cosmopolite in Kedichem.

Steun voor verdachten van gewelddadige actie

Tientallen antifascistische jongeren staan vandaag op 8 april, maar dan in 1986, op de stoep van de rechtbank in het Steegoversloot. Zij houden een demonstratie omdat elf gelijkgestemden betrokken zouden zijn bij een uit de hand gelopen actie om een besloten vergadering van de Centrumpartij en Centrum Democraten in een Kedichems hotel te verstoren. De politie houdt het nauwlettend in de gaten. Een vrachtwagen komt aanrijden, wordt omgebouwd tot podium en er klinkt al snel punkmuziek in de straat, die uiteindelijk wordt afgezet. Het komt niet tot ongeregeldheden.

De tekst gaat onder de foto verder.

In het Steegoversloot ziet het er op a pril 1986 grimmiger uit dan het uiteindelijk werd. @ Regionaal Archief Dordrecht

Rechtse toenadering leidt tot terreur

Dat was een week eerder wel anders. Cynisch genoeg zou je kunnen spreken van een botsing tussen linkse terreur en rechtse ‘vredesbesprekingen’, op 29 maart 1986 in hotel Cosmopolite in Kedichem. Hans Janmaat, toenmalig voorman van de Centrum Democraten, was twee jaar eerder in dezelfde functie door de Centrumpartij op een zijspoor gezet. Een paar maanden later richtte hij Centrum Democraten op, een afsplitsing van de Centrumpartij. Beide partijen zochten tijdens die bijeenkomst toenadering tot elkaar, aangezien Janmaat als gematigder politicus de enige kans op succes bij de verkiezingen leek.

De tekst gaat onder de afbeelding verder.

Een affiche met het wensenlijstje van centrum Democraten. @ WikiCommons

Stenen, tegels, brandbommen en molotovcocktails

Linkse activisten zien in deze vergadering een ideale kans om het rechtse gedachtegoed aan de kaak te stellen. Dat doen ze echter niet bepaald op vreedzame wijze. Met stenen en tegels worden ruiten ingegooid. Er worden onder meer brandbommen naar binnen gegooid, met als gevolg dat het hotel tot de grond toe afbrandt. Bij haar poging het pand te ontvluchten raakt Wil Schuurman, de latere echtgenote van Janmaat, blijvend invalide. Janmaat, die later beweerde dat er ook met molotovcocktails werd gegooid, wist dankzij aan elkaar geknoopte lakens vanaf de eerste verdieping te ontsnappen.

De tekst gaat onder de foto verder.

Agenten zijn alert bij de ingang van de Dordtse rechtbank in het Steegoversloot. @ Regionaal Archief Dordrecht

Woedende dorpsbewoners

Beide partijen hadden uit angst voor protesten de locatie van hun vergadering geheim gehouden, maar door de organisator vanaf zijn huis naar Kedichem te volgen, kwamen uiteindelijk honderden activisten naar het hotel toe. Woedende dorpsbewoners kwamen verhaal halen bij de actievoerders. 66 van hen die zich uit de voeten probeerden te maken, werden op de Rivierdijk door de politie klemgereden en aangehouden. Uiteindelijk worden er 72 mensen aangehouden.

De tekst gaat onder de foto verder.

Hans Janmaat op televisie. @ WikiCommons

Nasleep van de gebeurtenissen

Van het elftal verdachten dat op 8 april 1986 voor de rechter moet verschijnen, worden er zes die dag nog vrijgelaten. Vijf anderen worden langer vastgehouden, maar mogen uiteindelijk ook gaan. Uiteindelijk wordt er van de activisten niemand gestraft voor de gebeurtenissen in Kedichem.
Anders dan Wil Schuurman, die dermate ongelukkig ten val komt dat haar been moet worden geamputeerd. Als politica zat ze vier jaar namens de Centrum Democraten in de Tweede Kamer. In 1998 valt het doek voor de partij, die dan uit het parlement verdwijnt. Schuurman trouwt in 1996 met Janmaat, die in 2002 op 67-jarige leeftijd overlijdt.
Ondanks de hardnekkige kritiek en uitsluiting die Janmaat gedurende zijn politieke carrière te verduren had, is het geluid dat hij namens een relatief kleine, maar bepaald niet onaanzienlijke achterban vertolkte bepaald niet verstomd in de Nederlandse politiek.

De tekst gaat onder de foto verder.

Het hotel in Kedichem na het uit de hand gelopen protest door actievoerders. @ WikiCommons

Hoteleigenaar komt om het leven

Een ander, minder bekend geworden slachtoffer van de gebeurtenissen in Kedichem was de eigenaar van hotel Cosmopolite. Zijn hotel was compleet vernield en de schade liep in de tonnen. Twee maanden later kwam hij om het leven toen hij werd aangereden door een laadschop bij de nieuwbouw van zijn hotel, dat uiteindelijk nog tien jaar zou bestaan. Sinds 2017 heet het hotel Aan de Linge.